Bezpieczeństwo Jądrowe

Jesteśmy instytucją, której zadaniem jest ochrona ludności przed promieniowaniem jonizującym podczas nadzwyczajnych zdarzeń radiacyjnych, a w szczególności terrorystycznych i militarnych zagrożeń radiacyjnych


Zwalczanie przemytu materiałów jądrowych i źródeł promieniotwórczych

INFORMACJA DLA MIESZKAŃCÓW
Znalazłeś materiał lub urządzenie podejrzane o promieniotwórczość? Na znalezionym materiale lub urządzeniu widnieje symbol promieniotwórczości tzw. koniczynka?

ZACHOWAJ OSTROŻNOŚĆ NIE DOTYKAJ!
Materiał promieniotwórczy może być połączony z materiałem wybuchowym a wówczas może pojawić się zagrożenie od wybuchu i skażenia promieniotwórczego!

POINFORMUJ JEDNĄ Z WYMIENIONYCH SŁUŻB!

INFORMACJA DLA WŁADZ I SŁUŻB
Wprawdzie każdy organ władzy, czy służba powinien mieć swoje wewnętrzne procedury do wypełnienia obowiązków na wypadek podejrzenia lub faktycznego przejęcia nielegalnego obrotu materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi nieznanego pochodzenia, ale wybrane informacje na ten temat mogą okazać się przydatne w praktyce.

PODEJRZENIE O NIELEGALNY MATERIAŁ JĄDROWY LUB PROMIENIOTWÓRCZY
Przy zdobywaniu informacji o materiałach jądrowych i promieniotwórczych posiadanych legalnie lub nielegalnie pomocny będzie kontakt z:
Dyżurnym Służby Awaryjnej Prezesa PAA
Centrum do Spraw Zdarzeń Radiacyjnych
Państwowej Agencji Atomistyki

lub

Oddziałem Higieny Radiacyjnej
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (WSSE)
(w normalnych godzinach pracy)

POWIADAMIANIE O ZAGROŻENIU RADIACYJNYM JEST OBOWIĄZKOWE

Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego
właściwego do miejsca zdarzenia
dyżurującego non-stop w imieniu Wojewody
TEL: 987

oraz

Centrum do Spraw Zdarzeń Radiacyjnych
Państwowej Agencji Atomistyki
Dyżurny Służby Awaryjnej Prezesa PAA
Telefon całodobowy: +22 19430

Źródła promieniotwórcze

Źródło promieniotwórcze to materiał promieniotwórczy przygotowany do wykorzystywania jego promieniowania jonizującego w przemyśle, medycynie, rolnictwie, nauce. Nie przestrzeganie wymagań dla bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego lub niewłaściwe zabezpieczenie takich źródeł może prowadzić do trwałych uszkodzeń ciała, utraty zdrowia a nawet życia oraz skażeń środowiska.

Tzw. osierocone źródła, czyli takie, które zostały porzucone, zagubione, ukradzione, lub przesłane bez właściwych uprawnień powodowały i powodują wiele zagrożeń i szkód związanych z ich stopieniem w hutach metali (w tym w Polsce), nieumyślnym napromienieniem lub innym nieprzewidzianym. Według danych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, instytucji powołanej m.in. do kontroli materiałów jądrowych i bezpiecznego wykorzystania promieniowania jonizującego, najczęściej przejmowanym na Świecie źródłem promieniotwórczym jest cez.

Cez promieniotwórczy (Cs-137) ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach (radioterapia medyczna, sterylizacja, radiografia przemysłowa, bomba cezowa, pomiary grubości lub gęstości), ale jest go stosunkowo łatwo wykryć za pomocą urządzeń stacjonarnych lub innych do detekcji promieniowania gamma. Jednak nie każda przejęta próbka nielegalnie posiadanego cezu, czy innego pierwiastka jest promieniotwórcza i o tym powinny pamiętać służby biorące udział w systemie reagowania na tego typu zdarzenia przekazując informację mediom. Przekazanie informacji mediom np. że przejęto cez promieniotwórczy (Cs-137), gdy w rzeczywistości był to cez niepromieniotwórczy (Cs-133), przynosi więcej szkody niż pożytku.

Terminy i definicje

Nielegalny obrót
Każde umyślne, o intencji kryminalnej, przemieszczanie lub handel materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi.

Niezamierzony obrót
Każde nieumyślne, bez podłoża kryminalnego, otrzymanie, posiadanie lub obrót materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi np. transport złomu ze znajdującym się w nim materiałem promieniotwórczym tzw. ‘osieroconym źródłem’.

Osierocone źródło
Źródło promieniotwórcze nie objęte kontrolą dla działalności regulowanej, ponieważ albo nigdy nie było objęte taką kontrolą, albo zostało porzucone, zagubione, ukradzione, lub przesłane bez wymaganych zezwoleń.
Kategoryzacja materiału promieniotwórczego w terenie - ustalenie, czy jest to: źródło naturalne np. nawozy; złom; materiał skażony izotopami; wypalone paliwo; źródło promieniotwórcze; materiał jądrowy.
Materiały promieniotwórcze
Materiały objęte kontrolą w ramach działalności regulowanej z powodu ich promieniotwórczości. Materiałami promieniotwórczymi są także materiały jądrowe, które, ze względu na: ich potencjalne zastosowanie do ładunków jądrowych, ograniczone techniczne możliwości ich wykrycia w terenie, z reguły inny sposób ich przejęcia i uruchomienia systemu reagowania (tzn. w wyniku działania po uzyskaniu informacji) oraz wykorzystanie metod sądowej analizy jądrowej do ich identyfikacji, zostały wyróżnione w ramach materiałów promieniotwórczych.

Działalność regulowana
Działalność na prowadzenie której wymagane jest zezwolenie lub zgłoszenie do kompetentnego organu władzy (np. zezwolenie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki na produkcję, stosowanie, magazynowanie, składowanie, transport i obrót (eksport, import, tranzyt, dystrybucja, etc.) materiałami jądrowymi i źródłami promieniotwórczymi). Kierownik jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność z materiałami jądrowymi i źródłami promieniotwórczymi zobowiązany jest, między innymi, do prowadzenia ewidencji i kontroli posiadanych materiałów, przygotowania planów postępowania awaryjnego na wypadek zdarzenia radiacyjnego z nimi związanego oraz zapewnienia skutecznych środków ochrony fizycznej do zabezpieczenia materiałów jądrowych przed kradzieżą, aktami terroru, dywersji i sabotażu.

Do pobrania - Podręcznik systemu reagowania na zdarzenia nielegalnego lub niezamierzonego obrotu materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi w Polsce